Bối cảnh Nicaragua kiện Hoa Kỳ

Can thiệp quân sự đầu tiên của Hoa Kỳ tại Nicaragua diễn ra dưới thời Tổng thống Taft. Năm 1909, ông ra lệnh lật đổ Tổng thống Nicaragua José Santos Zelaya. Trong tháng 8 và tháng 9 năm 1912, một đội quân gồm 2.300 lính hải quân Mỹ đổ bộ vào cảng Corinto và chiếm giữ León và đường ray đi đến Granada. Một chính quyền thân Mỹ được lập ra bởi quân chiếm đóng. Hiệp ước Bryan–Chamorro năm 1914 trao quyền cai quản kênh đào vĩnh viễn cho Hoa Kỳ tại Nicaragua và được ký mười ngày trước khi Kênh đào Panama do Mỹ vận hành bắt đầu đưa vào sử dụng, từ đó ngăn không cho bất kỳ ai xây dựng một kênh đào cạnh tranh tại Nicaragua mà không có sự cho phép của Mỹ.[6]

Năm 1927, dẫn đầu bởi Augusto César Sandino, một cuộc khởi nghĩa nông dân lớn nổ ra, chống lại cả quân Mỹ chiếm đóng và chính quyền Nicaragua lâm thời. Năm 1933, Hải quân Mỹ rút lui và để Lực lượng Vệ binh Quốc gia Nicaragua chịu trách nhiệm an ninh và bầu cử trong nước. Năm 1934, Anastasio Somoza García, người đứng đầu Vệ binh Quốc gia, ra lệnh binh lính bắt và giết Sandino. Năm 1937, Somoza lên làm tổng thống, trong khi vẫn kiểm soát lực lượng vệ binh, tạo thành một chính quyền độc tài mà gia đình ông kiểm soát cho đến năm 1979.[7]

Sự sụp đổ của chính quyền xuất phát từ việc tham những hàng triệu đô la cứu trợ từ nước ngoài sau thảm họa động đất năm 1972. Nhiều người vốn ủng hộ chế độ độc tài bắt đầu từ bỏ chính quyền với tâm lý cách mạng dâng cao. Phong trào Sandino (FSLN) tổ chức giải cứu, bắt đầu mở rộng ảnh hưởng và lãnh đạo cuộc cách mạng.[8] Một cuộc nổi dậy thành công đưa FSLN lên nắm quyền năm 1979. Hoa Kỳ từ lâu đã chống đối FSLN chủ nghĩa xã hội, và sau cuộc cách mạng, chính quyền tổng thống Carter nhanh chóng hành động để ủng hộ gia đình Somoza bằng tài chính và nguyên vật liệu. Khi Ronald Reagan lên chức tổng thống, ông gia tăng hỗ trợ cho các nhóm chống Sandino, gọi là Contras, bao gồm những phe phái trung thành với chế độ độc tài trước đó. Khi Quốc hội cấm tài trợ cho Contras, Oliver North tiếp tục hỗ trợ bằng việc buôn bán vũ khí cũng bị cấm bởi Quốc hội.[9]

Đơn trình của Nicaragua

Nicaragua cáo buộc:

(a) Rằng Hoa Kỳ, qua việc tuyển chọn, đào tạo, trang bị, tài trợ, cung cấp và đồng thời khích lệ, ủng hộ, giúp đỡ, và chỉ đạo các hoạt động quân sự và bán quân sự trong và chống lại Nicaragua, đã vi phạm nghĩa vụ hiệp ước với Nicaragua theo:Điều 2 (4) của Hiến chương Liên Hiệp Quốc;Điều 18 và 20 của Hiến chương của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ;Điều 8 của Công ước về Quyền và Nghĩa vụ của các Quốc gia;Điều I, thứ ba, của Công ước về Quyền và Nghĩa vục của các Quốc gia trong trường hợp Nội chiến.(b) Rằng Hoa Kỳ đã vi phạm luật pháp quốc tế bằng việc1. xâm phạm chủ quyền của Nicaragua bằng việc:tấn công vũ trang chống lại Nicaragua qua đường hàng không, đất liền, và biển;xâm nhập vào lãnh hải của Nicaragua;xâm nhập vào không phận của Nicaragua;nỗ lực trực tiếp hoặc gián tiếp để ép buộc và đe dọa Chính phủ Nicaragua.2. sử dụng vũ lực và đe dọa vũ lực chống lại Nicaragua.3. can thiệp vào công việc nội bộ của Nicaragua.4. xâm phạm vào tự do biển cả và làm gián đoạn giao thương hàng hải hòa bình.5. giết hại, làm thương và bắt cóc công dân của Nicaragua.

Nicaragua yêu cầu dừng tất cả những hành động trên và rằng Hoa Kỳ có nghĩa vụ bồi thường chính phủ cho tổn thất về người, tài sản, và kinh tế.

Điều đáng chú ý là Hoa Kỳ là nước duy nhất đưa ra lập luận nghi ngờ tính hợp lệ của phán quyết của tòa, cho rằng tòa đã thông qua một phán quyết mà tòa "không có thẩm quyền hay khả năng để thi hành". Những nước cùng phe với Hoa Kỳ và phản đối kết luận của Nicaragua không tranh luận về thẩm quyền của tòa án, phán quyết của tòa, hay tính hợp lý của vụ án.[10]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Nicaragua kiện Hoa Kỳ http://bailey83221.livejournal.com/54578.html http://bailey83221.livejournal.com/55750.html http://bailey83221.livejournal.com/56750.html http://bailey83221.livejournal.com/57401.html http://bailey83221.livejournal.com/57749.html http://bailey83221.livejournal.com/60404.html http://www.worldcourts.com/icj/eng/decisions/1984.... http://www.gwu.edu/~jaysmith/nicus3.html http://anthonydamato.law.northwestern.edu/Adobefil... http://anthonydamato.law.northwestern.edu/Adobefil...